“Bác sỹ ơi! Bị nặng thế này liệu em có chết không ạ?” - câu hỏi mang theo nỗi sợ hãi tột cùng của bệnh nhân Đinh Thị Q.A. (18 tuổi, trú tại xã Suối Bàng, huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La - làm công nhân tại KCN Vân Trung, thị xã Việt Yên, tỉnh Bắc Giang) trước khi ngất lịm đi vì bị phong huyết tử cung rau do biến chứng của Hội chứng Hellp ở tuần 34 thai kỳ khiến thai chết trong tử cung. Bệnh nhân rơi vào trạng thái truỵ tuần hoàn, truỵ hô hấp, rối loạn đông máu nặng, 3.850ml khối hồng cầu, 1.750ml huyết tương, 900ml khối tiểu cầu và 500 ml Cryo (huyết tương tủa lạnh giàu yếu tố VIII) được truyền cấp tốc để cứu tính mạng bệnh nhân đang “ngàn cân treo sợi tóc” . Đứng trước lằn ranh sinh - tử mong manh, bằng sự tận tâm, bằng trách nhiệm của lương y, Thầy thuốc ưu tú - Bác sỹ CKII Lê Công Tước, Giám đốc Bệnh viện Sản Nhi Bắc Giang cùng kíp phẫu thuật chạy đua từng phút từng giây, nỗ lực cứu sống bệnh nhân từ “bàn tay tử thần” và điều kỳ diệu đã xảy ra. Hạnh phúc hơn cả đó là tử cung của bệnh nhân được bảo tồn thành công giúp bảo toàn thiên chức làm Mẹ của người phụ nữ.      

Kíp phẫu thuật gồm Thầy thuốc ưu tú - Bác sỹ CKII Lê Công Tước, Giám đốc Bệnh viện; Bác sỹ CKII Nguyễn Thị Nhiên và Bác sỹ CKI Ngô Thuý Hà chạy đua với thời gian để cứu sống bệnh nhân từ tay “tử thần”     

Bệnh nhân bị phong huyết tử cung rau (rau bong non thể nặng) – biến chứng của Hội chứng Hellp khiến thai 34 tuần chết trong tử cung     

Mặc dù thể trạng vẫn còn yếu sau khi trải qua cuộc phẫu thuật cực kỳ phức tạp để được hồi sinh sự sống nhưng ngay khi tỉnh lại trong Phòng Hồi sức hậu phẫu, bệnh nhân Đinh Thị Q.A. không khỏi xúc động nghẹn ngào bày tỏ lòng biết ơn với các y bác sỹ Bệnh viện Sản Nhi Bắc Giang vì đã cứu sống chị từ “bàn tay tử thần”. “Xin cảm ơn các bác sỹ đã hết lòng cứu chữa, chăm sóc cho em. Em tưởng mình sẽ không bao giờ tỉnh lại nữa. Đây là lần mang thai đầu, em mới từ Sơn La xuống Bắc Giang làm việc được 02 tháng nên cũng không đi khám thai ở đâu cả. Lúc mang thai thấy chân tay và cả người phù lên, em chỉ nghĩ do mang bầu tăng cân chứ cũng không biết đó là dấu hiệu bất thường cần phải đi khám thai. Chỉ tới khi thấy đau bụng quá em mới đi siêu âm ở phòng khám gần chỗ trọ tại KCN Vân Trung thì được bác sỹ thông báo là thai đã chết rồi. Trước khi ngất đi, em thấy mình bị chảy nhiều máu nên lo sợ lắm. Thật may mắn là em đã được các bác sỹ Bệnh viện Sản Nhi Bắc Giang cứu sống”.     

Bệnh nhân Đinh Thị Q.A. nhập viện Sản Nhi Bắc Giang cấp cứu trong tình trạng da xanh, niêm mạc nhợt, đau bụng từng cơn liên tục, mạch quay nhỏ khó bắt, huyết áp 90/60mmHg, phù toàn thân, phù to 02 chân, bụng cứng như gỗ, chiều cao tử cung 30cm, vòng bụng 86cm, không còn tim thai, cổ tử cung mở hết, ối vỡ hoàn toàn, đầu thai nhi đã thập thò ở âm hộ. Các bác sỹ chẩn đoán bệnh nhân bị rau bong non và ngay lập tức chuyển bệnh nhân vào phòng đẻ, lấy máu để xét nghiệm, cho bệnh nhân thở oxy, truyền dịch và đỡ đẻ. Khoảng 05 phút sau, bệnh nhân rặn đẻ sổ ra 01 thai nhi đã chết nặng 2,5kg. Ngay sau khi sổ thai, toàn bộ bánh rau và máu cục lẫn máu loãng màu đỏ thẫm chảy ào ra, tử cung mềm nhão. Bệnh nhân đã được kiểm soát tử cung, sử dụng thuốc tăng co tử cung đường tĩnh mạch nhưng tử cung co hồi kém, máu đỏ thẫm không đông vẫn tiếp tục chảy ra. Nhận thấy đây là trường hợp rau bong non thể nặng (phong huyết tử cung rau), kèm rối loạn đông máu nặng, theo dõi Hội chứng Hellp vượt quá khă năng điều trị của kíp trực nên Trưởng kíp trực đã mời Thầy thuốc ưu tú - Bác sỹ CKII Lê Công Tước, Giám đốc Bệnh viện Sản Nhi Bắc Giang hội chẩn ca bệnh phức tạp này, đồng thời trực tiếp chỉ huy toàn bộ quá trình cấp cứu, hồi sức và phẫu thuật cho bệnh nhân. Ngay sau khi báo cáo Giám đốc Bệnh viện, bệnh nhân Đinh Thị Q.A. được chuyển lên Phòng Phẫu thuật cấp cứu. Lúc này tinh thần bệnh nhân không còn tỉnh táo, mạch quay khó bắt, huyết áp không đo được, máu đỏ thẫm không đông vẫn tiếp tục chảy ra theo đường âm đạo, tử cung mềm nhão. Bệnh nhân được bù dịch bằng 03 đường truyền và được gây mê nội khí quản để mổ cấp cứu tính mạng đang lâm vào nguy kịch, nếu chỉ chậm trễ 01 chút thôi thì bệnh nhân sẽ tử vong.     

Hình ảnh tử cung bệnh nhân Đinh Thị Q.A. có nhiều ổ nhồi huyết tím bầm      

Cuộc đại phẫu “cân não” cùng rất nhiều khó khăn để cứu tính mạng và bảo toàn thiên chức làm Mẹ cho bệnh nhân – tử cung được bảo tồn thành công      

Không chỉ vật lực, phương tiện hồi sức tích cực trước, trong và sau mổ đều sẵn sàng mà kíp phẫu thuật cũng tập trung cao độ để cứu tính mạng bệnh nhân đang lâm vào nguy kịch. Khi tiến hành phẫu thuật, Giám đốc Bệnh viện Lê Công Tước rạch thành bụng đường trắng giữa dưới rốn mở ổ bụng, quan sát thấy thành bụng trắng bệch không có máu chảy ra, ổ bụng đầy dịch máu loãng màu đỏ, tử cung to ngang rốn mềm nhão tím bầm, có nhiều ổ nhồi huyết lan ra dây chằng rộng bên phải. Đánh giá đây là tổn thương nhồi huyết do rau bong non thể nặng gây chảy máu trong cơ tử cung lan ra dây chằng rộng và tử cung mất hết trương lực do nhồi huyết trong cơ tử cung, do mất máu, do rối loạn đông máu dẫn đến máu tiếp tục chảy ra từ buồng tử cung, không thể điều trị bằng nội khoa được mà gần như không có sự lựa chọn nào khác ngoài việc cắt tử cung để cầm máu cứu sống bệnh nhân, nhưng bằng “tâm đức” của người thầy thuốc luôn đặt lợi ích sức khoẻ của bệnh nhân lên hàng đầu, Thầy thuốc ưu tú - Bác sỹ CKII Lê Công Tước đã có phút “cân não” căng thẳng để đưa ra quyết định xử trí tối ưu nhất nhằm bảo tồn được tử cung cho bệnh nhân, để bệnh nhân giữ trọn thiên chức làm Mẹ. Bởi không chỉ bị phong huyết tử cung rau, rối loạn đông máu rất nặng khi chỉ số đông máu PT chỉ còn 23,6%, định lượng Fibrinogen (phương pháp Clauss) cực thấp chỉ đạt 0,4 g/L mà bệnh nhân còn bị Hội chứng Hellp khi các chỉ số xét nghiệm huyết học, sinh hoá đều không ở mức an toàn, đặc biệt men gan tăng rất cao, cụ thể: nồng độ protein trong nước tiểu (protein niệu) > 3g/l, kết quả xét nghiệm RBC (số lượng hồng cầu trong một thể tích máu) chỉ đạt 1,47 T/L, HGB (Lượng huyết sắc tố trong một thể tích máu) 37 g/L, PLT (số lượng tiểu cầu) rất thấp 43 G/L; xét nghiệm sinh hoá men gan chỉ số SGOT là 202 U/L, chỉ số SGPT 159 U/L, Creatinin 262 μmol/L nên việc phẫu thuật càng trở nên khó khăn, phức tạp hơn rất nhiều.     

Tử cung bệnh nhân Q.A. mềm nhão tím bầm, có nhiều ổ nhồi huyết lan ra mặt trước dây chằng rộng bên phải     

Tử cung bệnh nhân Q.A. mềm nhão tím bầm, có nhiều ổ nhồi huyết lan ra mặt sau dây chằng rộng bên phải      

“Với tình trạng của bệnh nhân nguy kịch như vậy thường sẽ phải cắt tử cung cầm máu để cứu sống bệnh nhân nhưng vì bệnh nhân Q.A. còn quá trẻ (18 tuổi) lại có thai lần đầu (thai đã chết), nếu cắt tử cung thì bệnh nhân mất hoàn toàn khả năng sinh đẻ, điều này ảnh hưởng rất lớn tới tâm sinh lý và tương lai sau này. Hơn nữa, cắt tử cung trong tình trạng rối loạn đông máu thì cũng có nguy cơ chảy máu mỏm cắt sau mổ rất nguy hiểm với tính mạng của bệnh nhân. Mặt khác, với quyết định bảo tồn tử cung bằng phương pháp thắt các mạch máu và điều trị nội khoa nếu thành công thì sẽ bảo tồn được khả năng sinh sản và không ảnh hưởng tâm sinh lý của bệnh nhân, nhưng nếu không thành công mà phải chuyển sang cắt tử cung thì bệnh nhân sẽ rơi vào tình trạng rất nặng nề so với mổ cắt tử cung ngay từ đầu. Đây là sự “cân não” rất lớn của bác sỹ phẫu thuật để đưa ra quyết định đúng đắn” - Thầy thuốc ưu tú - Bác sỹ CKII Lê Công Tước, Giám đốc Bệnh viện Sản Nhi Bắc Giang thông tin thêm về ca bệnh cực kỳ phức tạp này.     

Bằng kiến thức, tay nghề và kinh nghiệm > 30 năm phẫu thuật bảo tồn tử cung các ca bệnh phức tạp rau bong non và rau cài răng lược, Thầy thuốc ưu tú - Bác sỹ CKII Lê Công Tước đã quyết định lựa chọn phương pháp tối ưu nhất nhằm bảo tồn tử cung cho bệnh nhân Q.A. bằng việc thắt các mạch máu cấp cho tử cung để cầm máu. Với “đôi bàn tay vàng” thực hiện các động tác một cách chính xác, tỉ mỉ và hết sức cẩn thận, nhẹ nhàng, sau 15 phút, các mạch máu cấp cho tử cung đã được thắt thành công. Tiếp tục kiểm tra, theo dõi trong vòng 30 phút nhận thấy lượng máu chảy từ tử cung qua đường âm đạo giảm dần đến mức an toàn, Thầy thuốc ưu tú - Bác sỹ CKII Lê Công Tước cùng kíp phẫu thuật mới quyết định đóng bụng và tiếp tục kiểm tra xử lý tổn thương đường âm đạo. Quan sát thấy máu chảy ra từ buồng tử cung ít, sẫm màu, trong âm đạo có nhiều điểm xước chảy máu, ở thành bên âm đạo và tiền đình khâu cầm máu rất khó khăn và bị chảy máu chân chỉ do rối loạn đông máu, kíp phẫu thuật quyết định chèn chặt âm đạo bằng bông khô để cầm máu.      

Sau khi bảo tồn được tử cung cho bệnh nhân, kíp phẫu thuật tiếp tục xử trí tổn thương đường âm đạo     

Song song với quá trình phẫu thuật là hồi sức tích cực, bệnh nhân Q.A. được truyền dịch, thở oxy, tiếp tục được sử dụng thuốc vận mạch để chống truỵ tim mạch, truyền 07 đơn vị khối hồng cầu và 07 đơn vị huyết tương. Kết quả sau khoảng 04 tiếng căng thẳng trong Phòng Phẫu thuật, kíp mổ gồm Thầy thuốc ưu tú - Bác sỹ CKII Lê Công Tước, Giám đốc Bệnh viện; Bác sỹ CKII Nguyễn Thị Nhiên - Phó Trưởng Khoa Đẻ, Bác sỹ CKI Ngô Thuý Hà - Trưởng Phòng Quản lý chất lượng và Bác sỹ CKI Phạm Văn Khôi phụ trách gây mê hồi sức đã thành công giúp bệnh nhân Q.A. thoát khỏi cơn nguy kịch và bảo tồn tử cung thành công giúp bảo toàn thiên chức của người phụ nữ.      

Sau mổ, bệnh nhân Q.A. tiếp tục được theo dõi sát sao trong Phòng Hồi sức hậu phẫu, khoảng 04 giờ sau cuộc phẫu thuật, bệnh nhân tiếp tục được truyền 06 đơn vị tiểu cầu và 05 đơn vị Cryo (tủa lạnh giàu yếu tố VIII). Theo dõi sau mổ khoảng 06 giờ, mạch và huyết áp của bệnh nhân đã tăng lên, duy trì ở mức ổn định nhưng bệnh nhân vẫn vô niệu, bệnh nhân được dùng 15 ống lợi tiểu Furosemid mới có nước tiểu trở lại. Khoảng 10 giờ sau cuộc phẫu thuật (tức là 04 giờ sau khi được truyền lợi tiểu) thì bệnh nhân tỉnh, có phản xạ, bệnh nhân được rút ống nội khí quản, chuyển qua thở oxy, truyền dịch nuôi dưỡng qua đường tĩnh mạch. Tổng lượng máu được truyền cho bệnh nhân trong suốt quá trình phẫu thuật và hồi sức sau phẫu thuật là 3.850ml khối hồng cầu, 1.750ml huyết tương, 900ml khối tiểu cầu và 500 ml Cryo.      

Thầy thuốc ưu tú - Bác sỹ CKII Lê Công Tước, Giám đốc Bệnh viện thăm khám cho bệnh nhân Đinh Thị Q.A.      

Thầy thuốc ưu tú - Bác sỹ CKII Lê Công Tước, Giám đốc Bệnh viện và Bác sỹ CKI Phạm Văn Khôi thăm khám cho bệnh nhân Đinh Thị Q.A. tại Phòng Hồi sức hậu phẫu     

Và sau 10 ngày được điều trị tích cực tại Bệnh viện Sản Nhi Bắc Giang, bệnh nhân Q.A. khoẻ mạnh xuất viện trong niềm vui mừng khôn xiết của gia đình cũng như đội ngũ y bác sỹ Bệnh viện Sản Nhi Bắc Giang.     

Bệnh nhân Đinh Thị Q.A. điều trị tại Khoa Sản II cho tới khi sức khoẻ ổn định xuất viện     

Bác sỹ CKI Phạm Văn Khôi - Bác sỹ phụ trách gây mê hồi sức tích cực cho bệnh nhân Đinh Thị Q.A. chia sẻ: “Trường hợp bệnh nhân Q.A là một ca bệnh cực kỳ phức tạp không chỉ với phẫu thuật viên mà với đội ngũ bác sỹ gây mê hồi sức cũng là một thử thách lớn bởi không chỉ bị phong huyết tử cung rau mà bệnh nhân còn bị Hội chứng Hellp vô cùng nguy kịch, rơi vào trạng thái truỵ tuần hoàn, truỵ hô hấp, sốc mất máu, rối loạn đông máu rất nặng. Trong quá trình phẫu thuật, song song với việc truyền máu, điều trị rối loạn đông máu cho bệnh nhân, duy trì thuốc vận mạch, an thần, bù đủ khối lượng tuần hoàn thì quan trọng nhất là phải bảo vệ não và các tạng (phổi, gan, thận, …) để không bị ảnh hưởng. Hơn nữa, để bệnh nhân hồi phục tốt thì quá trình hồi sức tích cực sau mổ, điều trị tình trạng vô niệu cũng giữ vai trò rất quan trọng để đảm bảo bệnh nhân không bị bất kỳ tổn hại nào về sức khoẻ. Việc điều trị, chăm sóc bệnh nhân nặng rất vất vả nhưng thấy sức khoẻ bệnh nhân tiến triển tốt lên từng ngày, sự sống được hồi sinh là niềm hạnh phúc khó có thể diễn tả bằng lời. Đó cũng chính là động lực để đội ngũ y bác sỹ Bệnh viện Sản Nhi Bắc Giang thêm nỗ lực phấn đấu, cống hiến nhiều hơn nữa, xứng đáng với niềm tin yêu của người bệnh”.      

Rau bong non là tình trạng rau bong trước khi sổ thai, nguyên nhân có thể do chấn thương, biến chứng của tiền sản giật nặng, Hội chứng Hellp.  Theo Thầy thuốc ưu tú - Bác sỹ CKII Lê Công Tước, Giám đốc Bệnh viện   Sản Nhi Bắc Giang thì trường hợp bệnh nhân bị rau bong non thể nặng (phong huyết tử cung rau) - biến chứng của Hội chứng Hellp là một trường hợp ít gặp với nguy cơ tử vong rất cao do rối loạn đông máu nặng và suy đa phủ tạng. 

Qua đây, Bác sỹ Lê Công Tước cũng có khuyến cáo rằng:  Phụ nữ mang thai nên đi khám thai định kỳ thường xuyên, nhất là trong 03 tháng cuối thai kỳ. Không chỉ là siêu âm đơn thuần mà  thai phụ cần  phải được khám toàn diện, theo dõi huyết áp, xét nghiệm nước tiểu , xét nghiệm máu khi cần thiết, cũng như tư vấn về dinh dưỡng... để có một thai kỳ khoẻ mạnh nhất. Nếu thấy  n hững  dấu hiệu bất thường như  phù, tăng cân nhiều, đau đầu, mờ mắt, mệt mỏi chán ăn… thì cần tới cơ sở y tế để được thăm khám kịp thời. Đối với các cơ sở y tế, khi siêu âm kiểm tra phát hiện thai phụ mất tim thai trong 03 tháng cuối thai kỳ thì cần phải đánh giá một cách cẩn thận xem người mẹ có mắc các bệnh lý như rau bong non, tiểu đường thai kỳ, tiền sản giật, Hội chứng Hellp, nhiễm khuẩn nặng… khiến thai nhi tử vong hay không? Tránh bỏ sót những bệnh lý toàn thân của người mẹ khi mang thai bởi nếu bỏ sót những bệnh lý này thì tính mạng của người mẹ có thể gặp nguy hiểm. Đối với phẫu thuật các trường hợp rau bong non thì nên bảo tồn tử cung bằng phương pháp thắt các mạch máu cấp cho tử cung, nếu không thành công thì mới cắt tử cung, như vậy sẽ bảo toàn được thiên chức làm Mẹ của người phụ nữ. 

Hiền Chúc