Các bác sỹ Bệnh viện Sản Nhi Bắc Giang vừa cấp cứu thành công cứu sống sản phụ Bùi Thị Thu (23 tuổi, trú tại xã Danh Thắng, huyện Hiệp Hoà, tỉnh Bắc Giang) nhập viện sinh con lần 03 trong tình trạng tiền sản giật nặng (toàn thân phù nề và cao huyết áp). Sau khi “vượt cạn” thành công đón bé trai 03 kg khỏe mạnh, 30 phút sau sản phụ đột ngột xuất hiện phù phổi cấp với biểu hiện khó thở dữ dội, tím tái toàn thân đã được các bác sỹ Bệnh viện Sản Nhi Bắc Giang tận tâm, khẩn trương nỗ lực cứu chữa thoát khỏi cơn nguy kịch.

Mang thai ở tuần thứ 38 nhưng có dấu hiệu chuyển dạ sớm, sản phụ Bùi Thị Thu được người nhà chuyển thẳng vào Khoa Đẻ – Bệnh viện Sản Nhi Bắc Giang vào lúc 08h45 phút để các bác sỹ theo dõi tình trạng của mẹ và thai nhi. Với dấu hiệu phù toàn thân và tăng huyết áp, sản phụ Thu được chẩn đoán mắc bệnh lý tiền sản giật nặng. Khi ấy cổ tử cung của sản phụ đã mở được 03 cm và sau 03 tiếng được đội ngũ y bác sỹ theo dõi sát sao trong quá trình chuyển dạ, bé trai nặng 03 kg khoẻ mạnh chào đời trong niềm hạnh phúc của gia đình. Tuy nhiên khoảng 30 phút sau khi “vượt cạn” thành công, sản phụ Thu xuất hiện tình trạng khó thở dữ dội, ho sặc sụa, da toàn thân tím tái, các dấu hiệu sinh tồn của sản phụ Thu như nhiệt độ, mạch, huyết áp, nhịp thở bất ngờ thay đổi theo chiều hướng xấu, cụ thể nhiệt độ tăng cao tới 40,2^oC, mạch đập nhanh 160 – 165 lần/phút, huyết áp tăng cao 170/120 mmHg, nhịp thở nhanh > 40 lần/phút, đặc biệt độ bão hoà oxy trong máu SPO₂ khi ấy đo được chỉ còn 40 %, nhịp tim nhanh 160 – 165 lần/phút, phổi thông khí kém, hai phổi đầy ran ẩm. Với chuyển biến xấu như vậy, lập tức đội ngũ y bác sỹ có mặt tại Phòng Đẻ lúc đó là Bác sỹ CKII Nguyễn Thị Thanh Thuỷ – Phó Trưởng Khoa Đẻ, Bác sỹ CKI Nguyễn Thị Nhung cùng đội ngũ nữ hộ sinh đã tập trung khẩn trương cấp cứu, cho sản phụ nằm ngửa đầu cao, thở oxy đồng thời gọi điện mời Giám đốc Bệnh viện Lê Công Tước và Bác sỹ CKII Nguyễn Văn Trà – Phó Trưởng Khoa Phẫu thuật Gây mê hồi sức tới Phòng Đẻ để chủ trì hội chẩn và hồi sức cấp cứu cho sản phụ.

Kết quả hội chẩn thống nhất chẩn đoán sản phụ Thu bị phù phổi cấp sau đẻ, về nguyên nhân có thể là biến chứng của tiền sản giật nặng hoặc bệnh lý tim mạch. Đây là một cấp cứu sản khoa hiếm gặp và có thể khiến sản phụ tử vong nhanh chóng chỉ sau vài phút nếu không được điều trị kịp thời đúng phương pháp. Tiếp đó, các bác sỹ đặt sản phụ ở tư thế nửa nằm nửa ngồi, hai chân buông thõng nhằm hạn chế lượng máu từ nửa dưới cơ thể trở về tim, cho sản phụ thở oxy qua nước pha cồn với lưu lượng 10 lít/phút, truyền thuốc hạ áp theo đường tĩnh mạch, truyền 01 g paracetamol để hạ sốt, sản phụ cũng được tiêm 03 ống thuốc lợi tiểu đường tĩnh mạch đồng thời bác sỹ tiêm 10 mg morphin vào bắp giúp an thần giảm nhu cầu oxy của não. Kết quả sau 30 phút huy động nhân lực vật lực khẩn trương cấp cứu thì tình hình sản phụ đã được cải thiện, nhịp thở của sản phụ giảm xuống còn 24 lần/phút, đo độ bão hoà oxy trong máu đạt mức 94 %, huyết áp giảm còn 130/90 mmHg, lượng nước tiểu được 500ml và tinh thần sản phụ cũng tỉnh táo hơn. Qua cơn nguy kịch sản phụ tiếp tục được theo dõi điều chỉnh về huyết áp và các rối loạn khác tại Phòng Đẻ.

Không khỏi xúc động sau khi vừa thoát khỏi “cửa tử”, sản phụ Bùi Thị Thu bày tỏ: “Nghĩ lại lúc sức khỏe chuyển biến xấu sau khi vừa sinh bé xong, em thật sự thấy sợ lắm. Lần “vượt cạn” này em không ngờ lại nguy hiểm như vậy, mà do em cũng chủ quan nữa không nghĩ hiện tượng phù nề toàn thân của mình và cao huyết áp là triệu chứng của tiền sản giật, rất nguy hiểm cho cả mẹ và thai nhi. Mang bầu từ tháng thứ 07 trở đi là em thấy chân, tay, mặt mình đều bị phù cả lên và thấy đau nhức toàn thân nữa. Làm công ty nên em cũng không có điều kiện đi thăm khám sức khỏe thường xuyên tại bệnh viện. Gần 01 tháng nay em cũng không đi siêu âm rồi, mấy lần trước đi khám thai đo huyết áp thì bác sỹ cũng cho biết huyết áp em hơi cao. Sinh bé được một lúc tự dưng em thấy cực kỳ khó thở, tức ngực, vã mồ hôi mà cả người lạnh run lẩy bẩy, tuy không được tỉnh táo hoàn toàn nhưng lúc ấy em vẫn biết là tất cả các bác sỹ đều tập trung dốc toàn lực cứu chữa cho em giúp em thoát khỏi cơn nguy kịch. Em không biết nói gì hơn ngoài lời cảm ơn các bác sỹ và các chị nữ hộ sinh đã giúp em “mẹ tròn con vuông” và em xin chúc các y bác sỹ Bệnh viện Sản Nhi Bắc Giang luôn dồi dào sức khỏe”.

Bác sỹ CKII Lê Công Tước – Giám đốc Bệnh viện, người trực tiếp chỉ đạo cấp cứu thành công cứu sống sản phụ Bùi Thị Thu thông tin thêm: “Phù phổi cấp là một cấp cứu trong sản khoa có thể xuất hiện trong thai kỳ, trong chuyển dạ hoặc sau khi sinh và thường xảy ra ở những sản phụ mắc bệnh tim (các bệnh lý van tim như hẹp van 02 lá; hẹp, hở van động mạch chủ; viêm cơ tim cấp.. ), bệnh cao huyết áp, tiền sản giật/sản giật hoặc các bệnh nhiễm trùng trong lúc mang thai. Phù phổi cấp ngày nay rất hiếm gặp (do phát triển của phẫu thuật và can thiệp tim mạch) nhưng phù phổi cấp là một biến chứng gây suy hô hấp cấp và tỷ lệ tử vong cao nếu không được cấp cứu kịp thời đúng phương pháp và nếu không có đủ phương tiện hỗ trợ cấp cứu. Tại Bệnh viện Sản Nhi Bắc Giang trong vòng 10 năm nay mới gặp 02 ca phù phổi cấp, đây là trường hợp đầu tiên sau khi sinh bị phù phổi cấp được cấp cứu thành công, và trước đây cũng từng có một sản phụ sau mổ lấy thai bị phù phổi cấp cũng đã được đội ngũ y bác sỹ của Bệnh viện cứu sống. Vì phù phổi cấp hiếm gặp nên nếu bác sỹ không có nền tảng kiến thức vững vàng cùng kinh nghiệm thực tế dày dặn thì sẽ không thể xử trí đúng hướng được. Khi sản phụ Thu xuất hiện những dấu hiệu phù phổi cấp (Khó thở đột ngột, ho sặc sụa, nhịp thở nhanh, nhịp tim nhanh, huyết áp tăng cao, sốt cao, toàn thân tím tái, tức ngực, vã mồ hôi lạnh chân tay và nghe có nhiều ran ẩm ở 02 phổi) là do huyết áp tăng cao đột ngột (tăng huyết áp do tiền sản giật kết hợp co mạch ngoại vi trong giai đoạn đầu của cơn sốt) dẫn đến suy tim trái, gây ứ máu trong phổi, gây thoát dịch từ mao mạch phổi ra phế nang, dịch này khi có luồng không khí đi qua sẽ tạo thành bọt và gây cản trở lưu thông khí và trao đổi khí tại phế nang làm cho người bệnh bị thiếu oxy cấp tính và có thể tử vong ngay lập tức nên chúng tôi phải dùng kết hợp các loại thuốc có tác dụng giãn mạch hạ áp, thuốc hạ sốt (có tác dụng giãn mạch ngoại vi để thải nhiệt và giảm nhu cầu oxy của cơ thể), thuốc lợi tiểu giúp giảm khối lượng tuần hoàn nhờ đó giảm lượng máu lên phổi, đặc biệt kết hợp dùng morphin có tác dụng giãn tĩnh mạch trực tiếp tác động lên hệ thần kinh trung ương giúp an thần, thở oxy qua nước có cồn để cồn làm giảm sức căng bề mặt của nước, làm tan các bọt nước trong phế quản giúp không khí được lưu thông. Nhờ xử trí cấp cứu đúng phác đồ mà các rối loạn đều được xử trí theo đúng cơ chế bệnh sinh nên sản phụ Thu đã thoát được cơn phù phổi cấp.

Qua đây Bác sỹ Lê Công Tước cũng khuyến cáo rằng: Phụ nữ mang thai nên đi khám thai định kỳ thường xuyên tại các bệnh viện chuyên khoa để được tư vấn sức khỏe thường xuyên đảm bảo an toàn cho mẹ và thai nhi. Đặc biệt với những sản phụ khi thấy có những dấu hiệu của tiền sản giật như cao huyết áp, phù chân, tay, mặt hay xét nghiệm thấy có protein niệu (protein trong nước tiểu) thì cần phải được quản lý thai nghén sớm bởi các bác sỹ chuyên khoa, tránh biến chứng đáng tiếc xảy ra có thể khiến mẹ và thai nhi tử vong. Bên cạnh đó, cần có sự phối hợp tốt giữa bác sỹ gây mê hồi sức và bác sỹ sản khoa, đặc biệt mỗi bác sỹ sản khoa cũng cần phải tự trang bị kiến thức chuyên môn đủ sâu rộng liên quan tới các bệnh lý tim mạch, tiền sản giật nặng, phù phổi cấp để dự phòng và sẵn sàng điều trị có hiệu quả các bệnh lý này khi tình huống phát sinh.

Hiền Chúc